Onlangs heb ik Zorgruil gepitcht bij meerdere organisaties. De feedback? “Goed idee, dit lost inderdaad het probleem op, maar wat is jullie verdienmodel?” Waarom lopen we steeds tegen deze muur op?

Wat lost Zorgruil op?

Zorgruil pakt een stille, maar groeiende inefficiëntie in het Nederlandse zorgsysteem aan: mensen houden vast aan hun huisartsinschrijving in regio’s waar ze niet meer wonen, terwijl anderen in hun nieuwe woonplaats juist moeite hebben om toegang te krijgen tot een lokale huisarts. Deze mismatch zorgt voor onzichtbare druk op toch al overbelaste praktijken en leidt tot een scheve verdeling van zorg. Zorgruil introduceert een simpel maar effectief idee: mensen de mogelijkheid geven om huisartsinschrijvingen te ruilen op een manier die beide kanten ten goede komt — capaciteit vrijmaken waar het niet meer nodig is, en zorg beschikbaar maken waar de vraag groot is. Het gaat niet om meer huisartsen, maar om slimmer omgaan met de bestaande capaciteit.

Dit is een probleem, maar niemand wil het oplossen

Dus in Nederland zijn we het erover eens dat dit een “probleem” is, maar niemand wil het aanpakken. Waarom? Er valt financieel weinig te halen en vooral bewoners ervaren de pijn. Ja, zorgorganisaties hebben een plicht om passende zorg dichtbij te leveren, maar blijkbaar is een generieke “wachtlijst” zonder echte vooruitgang naar een betere match voldoende.

De huisarts? Die maakt het weinig uit, ze hebben het al druk genoeg. Een patiënt die nooit komt, is financieel zelfs gunstig. Een huisarts krijgt immers betaald voor het aantal patiënten, niet voor het daadwerkelijk uitvoeren van zorg. 

Waarom een verdienmodel zo lastig is

En dan die onvermijdelijke vraag: het verdienmodel. Het is bijna een Pavlov-reactie geworden in innovatieland. Maar laten we eerlijk zijn: waar zit de financiële prikkel om mensen te helpen van huisarts te wisselen? Wie betaalt voor het oplossen van een probleem dat vooral “andermans” pijn is? Zorgverzekeraars kijken naar de kosten, huisartsen naar hun overvolle agenda’s, patiënten naar hun eigen ongemak — maar niemand voelt zich geroepen om de portemonnee te trekken.

De paradox van maatschappelijke waarde

Hier wringt het: Zorgruil levert maatschappelijke waarde, maar geen direct financieel rendement. We lossen inefficiëntie op, verbeteren toegang tot zorg, verlagen de druk op praktijken en maken patiënten gelukkiger. Maar omdat niemand direct betaalt voor deze winst, blijft het initiatief hangen in de categorie “leuk, maar wie gaat het doen?” Het is de paradox van onze zorg: we willen betere zorg, maar het systeem beloont behoud en volume, niet vernieuwing en doorstroming.

Wie heeft hier écht het meeste te winnen (of te verliezen)?

Laten we ophouden met iedereen een beetje aanspreken. Wie voelt deze mismatch het hardst? Dat zijn de mensen die in hun nieuwe woonplaats geen huisarts kunnen vinden. Maar als je verder kijkt, zijn het uiteindelijk de zorgverzekeraars die de grootste pijn én winst ervaren. Want zij draaien op voor de kosten van uitgestelde of verslechterde zorg, en zij worden afgerekend op toegankelijkheid en betaalbaarheid. Als Zorgruil de doorstroming verbetert, voorkomt dat onnodige ziektekosten en dure escalaties. 

Wat nu?

Dus, wat nu? Blijven we wachten tot het systeem vastloopt, of durven we te experimenteren met nieuwe vormen van samenwerking? Misschien is het tijd dat we maatschappelijke waarde weer als uitgangspunt nemen — ook als het niet direct in euro’s te vangen is. Of zoeken we partners die wél geloven in een slimmer zorglandschap, ook zonder gouden bergen?